Naast de komma en de puntkomma blijken aanhalingstekens nog steeds lastige leestekens te zijn. Iedereen weet wel dat aanhalingstekens iets te maken hebben met citaten. Maar of het dan enkele of dubbele aanhalingstekens moeten zijn… Er zijn geen vaste regels voor het juist gebruiken van aanhalingstekens, maar – zoals altijd met taalgebruik – wees consequent. Doe het telkens op dezelfde manier. Scheelt voor jou een hoop denkwerk en ook voor je lezer. 😉 Hieronder heb ik de belangrijkste richtlijnen voor je samengevat.

Wanneer gebruik je enkele aanhalingstekens?

Enkele aanhalingstekens komen vaak voor, en veel redacties gebruiken deze omdat ze voor een rustiger tekstbeeld zouden zorgen (in vergelijking met dubbele aanhalingstekens). Woorden die vergezeld worden door enkele aanhalingstekens, kunnen ook cursief worden gemaakt.

– bij woorden die je lezer waarschijnlijk niet kent

– bij buitenlandse woorden die nauwelijks worden gebruikt in het Nederlands

– bij woorden die naar zichzelf verwijzen

– bij zelfbedachte woorden

– bij spottend bedoelde woorden

– bij titels van boeken, films, etc.

– bij een citaat binnen een citaat

Wanneer gebruik je dubbele aanhalingstekens?

Hier kan ik heel kort over zijn. 😉 Dubbele aanhalingstekens gebruik je alleen met letterlijke citaten. Dus iemand heeft iets letterlijk gezegd of geschreven. Tenzij je een boek aan het schrijven bent. Uitgeverijen gebruiken namelijk bijna altijd enkele aanhalingstekens voor citaten in verband met een rustiger tekstbeeld, wat ik eerder al noemde. Zij houden er vaak een eigen redactiehandleiding op na, zodat iedereen het op dezelfde manier doet (iets met consequentie of zo… ;)). Let op: gedachten krijgen geen aanhalingstekens.

– een (deel van een) letterlijk geciteerde zin

Voorbeeldzinnen

Haar achternaam schrijf je met een ‘accent circonflexe’ op de e.

Het is tegenwoordig een trend om je kinderen ‘streetwise’ te maken.

Bij het werkwoord ‘ervan uitgaan’ staan de spaties heel vaak op de verkeerde plaats.

Ze had een hekel aan de ‘protocolmolen’ waar niemand tegenwoordig onderuit kon komen.

Bij dat bedrijf werkten alleen maar ‘productieve’ mensen.

De film ‘21 Bridges’ komt pas eind volgende maand uit.

Mijn moeder zei: “Toen je vader binnenkwam zuchtte hij en zei teleurgesteld: ‘Je bent het vergeten hè?’ Ik wist niet meer wat ik moest zeggen.”

Het bord gaf aan “omleiding vanaf 26-8”.

In haar scriptie concludeert ze dat haar resultaten “een overduidelijk significant verschil” lieten zien.

Laura vroeg: “Ga je mee morgen?”

“Dat is wel de bedoeling”, zei hij uiteindelijk.

“Dat is wel de bedoeling,” zei hij, “mits het weer meezit.”

“Een mooi moment”, zuchtte ze, “om de dag mee te beginnen.”

“Een mooi moment om de dag mee te beginnen”, zuchtte ze. “Jammer genoeg is het alweer bijna maandag.”

Op dat moment ging er door mijn hoofd: dit is niet oké.

Ik dacht: ik ga er gewoon voor!

Zo, hopelijk is het nu een stuk duidelijker wanneer je enkele en dubbele aanhalingstekens gebruikt. Als je ze consequent blijft gebruiken, schept het ook herkenning voor je lezer. Ziet ie dubbele aanhalingstekens, dan weet ie: ah, dit is woord voor woord hardop uitgesproken. Want iets denken of iets hardop zeggen, is soms een wereld van verschil. 😉

Zet deze blog gerust in je favorieten, dan kun je het altijd nog eens checken als je twijfelt! Heb je hierover, of over andere leestekens, nog vragen? Stuur me dan een berichtje per e-mail, Facebook of Instagram!

Bronnen: Onze Taal taaladvies over aanhalingstekens, enkele en dubbele & Wim Daniëls – Teksten redigeren