In het Nederlands bestaan er een hoop verwarwoorden: woorden die je vaak door elkaar gebruikt. Woorden die je verwarren. Vaak is dat simpel en snel op te lossen. In de reeks ‘Verwirwarwoorden’ leg ik je kort en helder uit wat precies het verschil is en wanneer je welk woord moet gebruiken. Deze keer: fris en koel.

De korte versie

Fris betekent vers, niet bedorven, koel, zonder alcohol.

Koel betekent matig koud, met weinig emotie.

De lange(re) versie

Het verschil tussen fris en koel kan soms heel duidelijk zijn, en soms ook heel subtiel. ‘Ja, lekker helder, Rens.’ Oké, oké, ik leg het uit. 😉

Fris kan in meerdere contexten worden gebruikt, niet alleen als synoniem van koel. Fris kan gaan over temperatuur, maar ook over een niet zo frisse lucht in de babykamer, een frisse blik op een paper werpen of buiten even een frisse neus halen. En natuurlijk een non-alcoholisch drankje:

“Euhm, doe mij maar iets fris. Wat heb je allemaal?”

Koel wordt eigenlijk alleen gebruikt als het gaat om temperatuur. Zowel intern als extern trouwens, kijk maar:

“Het wordt morgen koeler dan vandaag, dus neem een trui of vest mee.”

“Ze reageerde koel en onverschillig.”

Fris wordt vaak als positiever ervaren dan koel, vergelijk maar de volgende zinnen:

“Er waait sinds de overname een frisse wind door het bedrijf.”

“Er waait sinds de overname een koele wind door het bedrijf.”

Voel je het verschil? Je hebt nu een veel positievere kijk op de overname met de frisse wind dan met de koele wind. Terwijl als je het letterlijk over wind hebt, is het verschil juist omgedraaid:

 “Er waait een fris windje.”

“Er waait een koel windje.”

De eerste zin gebruik je eerder als het nog net te koud is om zonder jas te lopen, terwijl het windje in de tweede zin veel aangenamer is. Net als een verkoelend drankje op een snikhete dag om wat af te koelen. Lekker fris! 😉

Ezelsbruggetje

Denk bij fris aan verfrissend: het klinkt opgewekt, vrolijk, positief. Ik moet hierbij ook altijd denken aan het nummer van Kool & the Gang: “She’s fresh, fresh, exciting, she’s so exciting to me”. 😉

Denk bij koel aan het Engelse cool: keeping it cool betekent kalm en rustig blijven, jezelf onder controle houden. Zonder enige emotie te tonen. 😉

Oefenzinnen

1. De voetbalvrouwen hebben tijdens het hele WK het hoofd …… gehouden.
2. Hij werd ervan beschuldigd zijn broer in …… bloede te hebben vermoord.
3. Ik kan echt genieten van een blikje Coca Cola, lekker …… uit de koelkast.
4. Door de hogere ligging wordt het ’s avonds meestal prettig ……, zodat je goed kunt slapen.
5. Afgelopen weekend in Zeeland waaide er nog een …… zeewind.
6. Ik vind het maar …… vandaag, voor een zomerdag in juli.
7. Je kunt het beter bewaren op een …… plek, dan blijft het langer goed.
8. Haar zus wilde iets nieuws en schilderde haar huis in felle, …… kleuren.

Al toe aan een warme chocomelk door al dit gepraat over fris en koel? 😉

Bronnen: Verwarwoordenboek, Van Dale